اختلال خواب چیست؟
آیا شما یا اطرافیانتان از اختلال خواب رنج میبرید؟
خواب یکی از نیاز های اولیه و ضروری انسان به شمار می رود.نداشتن خواب کافی و خوب می تواند عوارض جبران ناپذیری را برای سلامت و جسم و روح به همراه داشته باشد.
بعضی از مردم بلافاصله بعد از اینکه تصمیم می گیرند بخوابند خوابشان می برد.در مقابل بعضی مدت طولانی را سپری می کنند تا به خواب بروند. بعضی دیگر در طول خواب چندین بار بیدار می شوند و خواب بی کیفیتی را سپری می کنند. عوارض بی خوابی یا بد خوابی را اغلب در کوتاه مدت می توان با دوش گرفتن و یا خوردن قهوه یا چایی برطرف کرد. اما در دراز مدت باعث مشکلاتی از جمله کاهش تمرکز و یا حافظه و استرس و….خواهد شد. به طور کلی، هر فردی باید ۷ الی ۸ ساعت مفید در طول شبانه‌روز به مغز خود استراحت بدهد و بخوابد؛ وقتی ساعت و میزان خواب شبانه به هم می‌ریزد، پای اختلال خواب و عوارض آن به زندگی باز خواهد شد.
اختلال خواب، شرایطی هست که بر توانایی خوب خوابیدن به‌طور منظم تأثیر می‌گذارند، این اختلالات چه در اثر یک مشکل سلامتی ایجاد شوند، چه به‌خاطر استرس بیش‌ازحد باشد، روزبه‌روز شایع‌تر می‌شوند.طبیعی است که فر برخی از شبها در هنگام خواب با مشکل روبرو شود، اما طبیعی نیست که مرتباً شبها از خواب بیدار شود و یا در طول روز احساس خواب آلودگی کنید.
اختلالات خواب ، زیاد یا کم خوابیدن، پریدن از خواب، نرفتن به مرحله خواب عمیق و سخت به خواب رفتن است. با توجه به نوع اختلال خواب، افراد ممکن است به‌سختی به‌خواب بروند و در طول روز به‌شدت احساس خستگی کنند. کمبود خواب میتواند روی انرژی، خلق‌وخو، تمرکز و سلامت کلی تأثیر منفی بگذارد. یکی دیگر از دلایل و علتهای اختلال در خواب استرس و اضطراب می باشد. معمولا استرس و اضطراب تاثیر منفی و بدی روی روند خواب می گذارند و خوابیدن را با مشکل مواجه می کنند. کابوس دیدن، حرف زدن و یا راه رفتن در خواب از جمله تاثیرات منفی استرس بر پروسه خواب هستند.
این مطلب را نیز بخوانید: درمان افسردگی
علت اختلال در خواب چیست؟
یکی از مهم ترین دلایل اختلال در خواب ،افسردگی و استرس است که اگر این افسردگی و استرس کنترل و درمان نشود، میتواند عامل مهمی برای کابوس های شبانه، حرف زدن و راه رفتن در خواب، شب ادراری کودکان ناشی از ترس و … باشد. این مشکل ممکن است هم در بزرگسالان اتفاق بیفتد و هم در کودکان و علائم و عوارض آن گروه های سنی مختلف را درگیر می‌کند. در ادامه دلایل مهم و اصلی اختلال در خواب را اشاره می کنیم:
آلرژی و مشکلات تنفسی میتواند از علل اختلال خواب باشد؟
یکی از دلایل اختلال خواب، آلرژی و مشکلات تنفسی می باشد. انواع مختلف از آلرژی ها، سرماخوردگی و عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی می‌توانند نفس کشیدن را در هنگام شب دشوار کنند. بنابراین، ناتوانی در تنفس به هر شکلی که باشد ( از طریق بینی ) هم میتواند باعث مشکلات خواب و از دست رفتن کیفیت آن شود.
اختلال خواب چندین نوع هست(البته اگر از عوارض مصرف دارو نباشد) :
راه رفتن در خواب
حرف زدن در خواب
ناله کردن در خواب
کابوس های شبانه
شب ادراری
دندان قروچه
پای بی قرار
و…
که اگر ناشی از مشکلات جسمی و هورمونی نباشددلایل اختلال در خواب را باید در مشکلات روانی پیدا کرد و آن را درمان نمود.که حتی اختلال خواب در کودکان هم دیده شده که معمولا ناشی از محیط و تنش های والدین ویا بی توجهی و مشکلات رفتاری با کودک می باشد.
این مطلب را نیز بخوانید: راههای مقابله با دلشوره
از علل اختلال در خواب درد مزمن و التهاب مفاصل میتواند باشداگر فرد در نقطه ای از بدنش درد و التهاب داشته باشد، مثلا دندان درد ویا آرتروز داشته باشید همین درد باعث می شود که نتواند راحت بخوابد. این یک نشانه جدی است؛ از شایع ترین درد های مزمن شبانه، آرتروز، سندروم خستگی مزمن، فیبرومیالژیا (سندروم درد اسکلتی – عضلانی مزمن)، التهاب روده، سر درد و کمر درد است که میتواند باعث اختلال و بی نظمی در خواب شبانه شود.
ایکی دیگر از علل اختلال در خواب استرس و اضطراب میتواند باشد.یکی دیگر از دلایل و علتهای اختلال در خواب استرس و اضطراب می باشد. معمولا استرس و اضطراب تاثیر منفی و بدی روی روند خواب می گذارند و خوابیدن را با مشکل مواجه می کنند. کابوس دیدن، حرف زدن و یا راه رفتن در خواب از جمله تاثیرات منفی استرس بر پروسه خواب هستند.
علائم اختلال خواب:
علائم و نشانه های اختلال خواب با توجه به نوع این اختلالات در افراد مختلف متفاوت می باشد. همچنین در شرایطی که اختلالات خواب در اثر یک بیماری یا عامل زمینه‌ای دیگر به وجود آمده باشد، ممکن است علائم آن تغییر کند .اما علائم کلی اختلالات خواب عبارتند از:
مشکل در به خواب رفتن یا خواب ماندن
ضعف و خستگی در طول روز
میل شدید به چرت زدن در طول روز
بدخلقی، زودرنجی و اضطراب
حواس‌پرتی و عدم تمرکز
افسردگی
کاهش یا افزایش وزن و…
این مطلب را نیز بخوانید: افزایش تمرکز
بیخوابی ( Insomnia) همان اختلال در خواب است
بیخوابی ( Insomnia)
سندرم های آپنه انسدادی خواب شامل مواردی هستند که در آنها انسداد در مجاری تنفسی وجود دارد که منجر به افزایش تلاش تنفسی و تهویه ناکافی می شود. سندرم مجاری هوایی فوقانی مقاوم به عنوان تظاهرات سندرم آپنه خواب انسدادی شناخته شده است.
این مطلب را نیز بخوانید: کنترل خشم
اختلالات هیپوونتیلاسیون / هیپوکسمی مربوط به افزایش فشار دی اکسید کربن شریانی (Paco 2) یا کاهش اشباع اکسیژن در هنگام خواب است. این اختلال به علت اختلال عملکرد ریه یا ساختار دیواره قفسه سینه می باشد. هیپوونتیلاسیون / هیپوکسمی مرتبط با خواب مربوط به آسیب شناسی پارانشیمی ریوی یا عروقی به دلیل اختلالات بیماری بینابینی ریه ُ به دلیل انسداد مجاری تنفسی کمتر ، همچنین به دلیل اختلالات عصبی عضلانی و دیواره قفسه سینه است.
فشار مثبت مداوم راه هوایی موثرترین گزینه درمانی برای آپنه انسدادی خواب است. سایر روش ها شامل جراحی یا درمان تحریک راه هوایی فوقانی است. درمان کمکی باید شامل کاهش وزن در بیماران دارای اضافه وزن ، اجتناب از داروهای آرام بخش و الکل قبل از خواب و احتمالاً درمان موقعیتی باشد. انتخاب یکی از این روش های درمانی به شدت بیماری ، اولویت بیمار و تحمل آن بستگی دارد.
ارتباط اختلال خواب و ابتلا به بیماری های دیگر
اختلالات خواب احتمال ابتلا به سایر بیماری ها را افزایش می دهد. برای مثال اختلال در خواب ریسک بیماری های قلبی را تا چهار برابر افزایش می دهد. زیرا اختلال در خواب موجب اختلال در عملکرد طبیعی بدن می شود و زمینه ای برای بروز بیماری های دیگر فراهم می کند.
چه موقع می گوییم فرد دارای اختلال خواب است؟
اختلال خواب به سه دسته کلی تقسیم می شود: اختلالات ابتدای خواب، اختلالات میانه خواب و اختلالات انتهای خواب.
زمانی که فرد برای به خواب رفتن تقلای زیادی می کند و نگران است که مبادا امشب هم مانند شب های قبل نتواند بخوابد. و شب ها دیر می خوابد و صبح ها دیر بیدار میشود و با احساس خستگی و کلافگی صبح را شروع می کند، دچار اختلالات ابتدای خواب است. و افرادی که در خواب کابوس می بینند، دچار پرش عضلانی می شوند و چندین بار در شب از خواب می پرند. کسانی که بر اثر گرفتگی مسیر تنفسی در خواب خرو پف های زیادی می کنند و با احساس خفگی یا از بلندی صدای خر و پف های خود از خواب می پرند. دچار اختلالت میانه خواب هستند.
سحر خیزی های ناخواسته و بیدار شدن در شرایطی که فرد هنوز مایل به خوابیدن است، از نشانه های اختلالات انتهای خواب است.
اختلالات خواب فقط محدود به کم خوابیدن نیست و پر خوابی و خستگی های دائمی نیز از اختلالت خواب محسوب می شود.
اختلالات در خواب مشکلات روزانه ای نظیر خمیازه کشیدن و کلافگی، تاخیر در انجام کارها و اعتراض دیگران و چرت زدن در طول روز می شود.
این مطلب را نیز بخوانید: کمال گرایی
درمان اختلال خواب بدون مصرف دارو
یکی از راه های درمان بی خوابی، رعایت مواردی است که تحت عنوان بهداشت خواب مرسوم است.
بهداشت خواب به اندازه دارو ها می تواند برای رفع اختلال خواب موثر باشد. به خصوص برای افرادی که دوست ندارند دارو مصرف کنند، که چند مورد در ادامه شرح داده خواهد شد:
اولین گام برای درمان اختلال خواب، منظم کردن روند خواب است، برای منظم شدن روند خواب شبانه بهتر است هر شب راس ساعت مشخصی به تخت خواب رفته و صبح در ساعت مشخص و ثابتی از خواب بیدار شود. در افرادی که می گویند نمی توانند در ساعت مقرر به خواب روند و در تخت تقلا می کنند و امکان تنظیم ساعت خواب وجود ندارد، بهتر است ساعت بیدار شدن را تثبیت کنند. تا بدن پس از چند روز تطبیق پیدا کند.
لازم نیست همیشه برای بی خوابی دارو مصرف شود. خیلی مواقع با تغییر سبک زندگی و بهداشت خواب مشکل اختلال بی خوابی حل می شود.
از مصرف محرک ها به خصوص در غروب و ساعات نزدیک به شب خودداری شود. مانند: کافئین.
مصرف کافئین زیاد در طول روز نیز موجب کاهش کیفیت خواب شبانه می شود.
اتاق خواب باید مخصوص خوابیدن باشد. در آن کتاب و تلویزیون و … نباشد. و برای خوابیدن دارای دمای معتدل و نور مناسب باشد. یعنی به اندازه کافی تاریک باشد.
بدن وقتی وارد اون فضا میشود عادت می کند به خوابیدن و برای خواب آماده می شود.
فاصله زمانی بین تغذیه و خواب رعایت شود، دو الی سه ساعت قبل از خواب وعده ی شام میل شود. تا روند هضم تکمیل شده باشد.
افراد در طول روز به واسطه وسایل ارتباطی مانند تلفن همراه، تبلت ها و… دائما با مقدار زیادی از نور خیره کننده، در تماس هستند. که باعت تغییر در میزان نرمال هورمون ملاتونین در بدن می شود. هورمون ملاتونین در تعیین ساعت زیستی بدن نقش دارد و تغییر در میزان این هورمون باعث اختلال خواب می شود.
این مطلب را نیز بخوانید: مشاوره روانشناسی
چطور ی میتوان اختلال خواب را تشخیص داد؟
آزمایش هایی وجود دارد که می توانند به صورت علمی و دقیق اختلال خواب را مورد بررسی قرار دهند. این آزمایش ها عبارتند از :
- آزمایش چندگانه خواب یا پلی سومنوگرافی: در این آزمایش، میزان اکسیژن، حرکات غیرارادی و امواج مغزی مورد مطالعه قرار می گیرد.
- نوار مغزی یا الکتروانسفالوگرام: آزمایشی است که عملکرد الکتریکی مغز بیمار مورد بررسی قرار گرفته و هر گونه مشکل وابسته به فعالیت ثبت شده را ثبت و شناسایی می نماید،
- نقشه مغزی یا QEEG: این روش میتواند میزان امواج خواب در نقاط مختلف مغز را بررسی کند و نشان دهد که مشکل خواب به کمبود امواج خواب در مغز مربوط است یا خیر.
- آزمایش خون و ژنتیک: با این آزمایش می توان نارکولپسی و دیگر بیماری های زمینه ای را تشخیص داد.
تغییر در سبک زندگی چگونه می تواند به اختلال خواب کمک کند؟
تغییر و اصلاح سبک زندگی اگر با درمان های طبی همراه باشد، می تواند بر کیفیت خواب شبانه شما تأثیر مطلوبی بگذارد. برای تغییر و اصلاح سبک زندگی می توان به این موارد توجه داشت:
- استفاده از رژیم گیاهی و غذاهای مفید برای بدن شامل: کاهش مصرف شکر، استفاده از گوشت سفید به جای گوشت های قرمز و …
- ورزش کردن برای به پایین رساندن سطح اضطراب و تشویش،
- پیروی از یک برنامه خواب منظم و پایبند ماندن به آن،
- کم نوشیدن آب قبل از خواب،
- عدم مصرف کافئین در ساعات پایانی شب،
- عدم مصرف دخانیات،
- مصرف غذاهای کروبوهیدراتی قبل از خواب .
برای جلوگیری از اختلال خواب سعی کنید، ساعت بدن خود را تنظیم کنید . به این معنی که در یک زمان معین به خواب رفته و در ساعت مشخصی از بستر جدا شوید. پیروی از چنین سبکی به طور شگفت انگیزی در بهبود بی خوابی شبانه شما تأثیر مطلوبی خواهد گذاشت. این سبک را حتی در ایام تعطیل هفته حفظ کنید تا ساعت بدن شما همواره تنظیم بماند.
برای درمان اختلال خواب به چه پزشکی باید مراجعه کرد؟
سؤال بسیاری از بیمارانی که دچار عارضه اختلال خواب هستند، این است که برای درمان باید به چه پزشکی مراجعه کرد. خوشبختانه متخصصین بسیاری هستند که می توانند درباره اختلال خواب شبانه به شما کنند. شما می توانید برای درمان این عارضه به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. حتی به صورت تخصصی تر نیز برخی اطباء دارای مدرک فلوشیپ خواب هستند که به صورت حرفه ای به درمان و معالجه این گونه بیماران می پردازند. گفتنی است، برای راحتی و سهولت دستیابی بیماران به این پزشکان متخصص و مجرب، کلینیک هایی دایر شده است که در آن به صورت حرفه ای و اختصاصی به معالجه بیمارانی می پردازند که به اختلال خواب مبتلا هستند. شما می توانید با مراجعه به این متخصصین ریشه و دلایل اصلی این نوع بیماری را کشف کرده و به سیر طبیعی زندگی خود برگردید. این مقاله به همت گروه داناک مشاور تهیه شده و شما جهت مشاوره در انواع زمینه ها می توانید از این تیم حرفه ای یاری جویید.
تماس فوری با مشاور